مصاحبه روزنامه لرپوبلیکا با جناب آقای دکتر عراقچی معاون وزیر امور خارجه ایران

آلبرتو نگرو خبرنگار برجسته لرپوبلیکا هفته گذشته مصاحبه مفصلی را با جناب آقای دکتر عراقچی درخصوص مسائل منطقه ای و کشورمان و تحولات امریکا داشت که ذیلا ارائه می شود.

مصاحبه با معاون وزیر امور خارجه ایران

تارنمای لارپوبلیکا مصاحبه با عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، را با عنوان «عراقچی : امریکا به صحبت با ما ایرانیها بازگردد » به شرح ذیل منتشر کرده است :

ایران با خرسندی شاهد عزیمت دونالد ترامپ از کاخ سفید بوده و حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، از " پایان دوره ظالم" صحبت کرده است. بدون تردید موضوعی که در راس دستور کار سیاست خارجی فراروی دولت جو بایدن قرار دارد ایران، و کانون آن، برنامه هسته ای آن کشور است. عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه ایران و هماهنگ کننده اصلی مذاکراتی است که در سال 2015 به عقد توافق هسته ای با امریکای باراک اوباما منجر گردید. همان توافقی که ترامپ از آن خارج شد.

پرسش : جناب آقای عراقچی، انتقال قدرت از دولت ترامپ به دولت بایدن را چگونه می‌بینید؟ ارزیابی شما از حمله طرفداران ترامپ به کنگره چه بود؟

پاسخ : ما موضع خاصی در برابر این انتقال قدرت بین دو دولت نداریم. فقط منتظریم ببینیم رئیس جمهور جدید امریکا چگونه می خواهد مواضع اشتباه ترامپ را تصحیح کند. آنچه در تلویزیون در جریان حمله به کنگره دیدیم، باعث طرح این سئوال می‌شود که آیا واقعآ همین امریکاست که می خواهد به دنیا یاد بدهد "حاکمیت قانون" و دموکراسی چیست؟ آنچه در واشنگتن اتفاق افتاد چهره واقعی دموکراسی امریکایی را به ما نشان می دهد. اکنون روشن شده است که آنها هیچ حقی ندارند که به هیچکس در دنیا بگویند که مشکلات سیاسی در خانه خودشان را چگونه حل کنند.

پرسش : از دیدگاه شما چهره واقعی دموکراسی امریکا کدام است؟

پاسخ : امریکا همواره از دیدگاه ما یک قدرت هژمون بوده که خواسته‌های خود را به دنیا تحمیل کرده است. حالا مشاهده شد که این رویکرد " هژمونیک" در داخل امریکا نیز وجود دارد. آنها همواره از زبان زور یا مستقیمآ از خود زور برای تحمیل اراده خود به دنیا استفاده کرده اند.اکنون این نقش زور یا استفاده از زبان خشونت بار، درداخل کشورشان نیز مورد بهره برداری قرار می‌گیرد. تهدید، ارعاب، دعوت به عدم رعایت قانون، به قبول نکردن نتیجه انتخابات ؛ این چهره امریکاست که ما در این روزها می‌بینیم.

پرسش : بایدن به زودی باید تصمیم بگیرد با برجام چه بکند. تقاضای شما کدام است؟

پاسخ : درخواست ایران واقع گرایانه است و عبارتست از اینکه امریکا تحریم ها را بردارد و به توافق هسته ای بازگردد. من آلترناتیو دیگری نمی‌بینم. ما با حسن نیت مذاکره کردیم و با حسن نیت به برجام عمل کردیم. دیگر نوبت دولت جدید امریکاست که اشتباهات دولت پیشین را جبران کند. امریکا  بود که برجام را رها کرد و خودش باید برگردد. برای بازگشت به توافق هسته ای، باید تمام تحریم ها را لغو کند. ما آماده انجام تمام تعهدات ذیل برجام هستیم به شرطی که امریکایی‌ها هم به تعهدات خود عمل کنند و تحریم ها را بردارند.

پرسش : آیا تماس های محرمانه ای با دولت جدید امریکا داشته اید؟

پاسخ : خیر. هیچ تماسی نداشته ایم و هیچ قصدی هم برای آن نداریم. طبیعتآ منتظریم که کاملأ در پست های خود قرار بگیرند و متعاقبأ دست به کار بشوند.

پرسش : آنها باید چگونه گفتگو با شما را از سر بگیرند؟ آیا حاضرید با فرستادگان بایدن وارد مباحثه شوید؟

پاسخ : من فکر می‌کنم که قالب نسبتا کارایی هنوز وجود دارد که همان قالب پیش بینی شده در برجام است. آنها بودند که آن قالب را رها کردند و می‌توانند به همان برگردند و مباحثه را از سر بگیرند. فعلآ هیچ علاقه ای به هیچ تماس مستقیمی نداریم و فکر می‌کنیم که برجام قالب صحیحی است و مذاکرات باید در قالب آن انجام شود. امریکا حتی پیش از بازگشت به توافق هسته ای، می‌تواند برای از سرگیری مباحثه به قالب گفتگوهای برجام برگردد. البته این نیز بعد از شنیدن نظر دیگر اعضای برجام خواهد بود تا به درخواست احتمالی امریکا، پاسخ هماهنگ شده ای داده شود.

پرسش : شما در پاسخ به تحریم های امریکا، نقض برجام را آغاز کرده اید. غنی سازی بیست درصدی اورانیوم چه معنایی دارد؟

پاسخ : ما بر اساس حقوقی که در خود برجام پیش بینی شده، عمل کرده ایم. هنگامی‌که امریکا توافق را رها کرد، ایران تصمیم گرفت که در برجام بماند و برای بیش از یک سال آن را رعایت کرد. چرا که  در سه کشور اروپایی عضو برجام از ما خواسته بودند که صبر کنیم تا آنها راه حل هایی عملی برای جلوگیری از سقوط توافق پیدا کنند. از ماه می 2018 تا ماه می 2019 ما به تعهداتمان کاملآ عمل کردیم. اما اروپا هیچ راه حلی ارائه نداد و به آنچه وعده داده بود عمل نکرد. بنابراین ایران تصمیم گرفت که  بر اساس حقوق پیش بینی شده در پاراگراف36 برجام، به صورت تدریجی انتخاب و عمل کند. برجام مانند هر توافق دیگر، بر اساس تعادل بین "دادن" و "گرفتن" بنا شده است. تصمیم امریکا مبنی بر  ترک برجام و اعمال مجدد تحریم ها علیه ما، این موازنه را از بین برد. ما برجام را از بین نبردیم، ما از طریق حفظ موازنه بین طرفها، آن را نجات دادیم.

پرسش: ایران اکنون گامهایی به سوی هسته ای نظامی‌برداشته است. چگونه می‌توان از چنین وضعیتی به عقب برگشت؟

پاسخ: زمانی که به توافق جدیدی برسیم، برای ایران کاملآامکان دارد که به عقب برگردد.اما می خواهم بار دیگر روشن کنم که تسلیحات هسته ای هیچ جایی در راهبرد دفاعی ما ندارد و در ایدئولوژی ما جا ندارد. یک فتوای بسیار مهم که استفاده از هر نوع سلاح کشتار جمعی از سوی ایران را کاملآ ممنوع می‌کند کماکان به قوت خود باقیست. ما برای همیشه به این تصمیم پایبند خواهیم ماند. اگر ایران سلاح هسته ای میخواست، بلافاصله پس از خروج امریکا از برجام آن را می ساخت. آن موقع تمام دلایل را برای چنین اقدامی داشتیم.

پرسش: بر اساس محاسبات آژانس بین المللی انرژی اتمی، شما 2 ممیز 4 تن اورانیوم غنی شده دارید. این اورانیوم چه خواهد شد و آینده حضور بازرسان آژانس در ایران چگونه خواهد بود؟

پاسخ : از ابتدای برجام و حتی یک سال بعد از خروج امریکا، 15 گزارش آژانس گواهی کرد که ایران کاملآ به تعهدات خود عمل می‌کند. بازرسان آژانس بسیار ورزیده و دقیق هستند و می‌توانند یک میکروگرم را در سایتها اندازه گیری کنند. با مواد هسته ای چه خواهیم کرد؟  همه چیز برگشت پذیر است. هنگامی‌که توافق را امضا کردیم، 10 تن مواد داشتیم و برای آن راه حل پیدا شد. این بار نیز  می‌شود.

پرسش : به دولت بایدن برگردیم. آیا فرصت های جدیدی بین دو کشور امکان خواهد داشت؟

پاسخ : فرصت همیشه هست، این طرفها هستند که باید بتوانند از آن بهره برداری کنند. برای ایران فرصت هست و همینطور برای امریکا. امیدواریم که دولت جدید آن کشور تصمیمات درستی بگیرد. در هر صورت ما می‌توانیم بدون برجام زندگی کنیم و باید بگویم که به لطف تحریم های ترامپ، دولت ایران برای دومین سال بودجه را بدون درآمد نفت تنظیم کرده است.  این رویایی چهل ساله بود، یعنی داشتن اقتصادی غیروابسته به نفت! تحریم های ترامپ ما را به این کار واداشته است. کار آسانی نیست، سخت است و مردم در رنج هستند. اما ما در برابر وضعیت، واکنش نشان دادیم.

پرسش : بسیاری، مانند وزیران امور خارجه فرانسه و آلمان، فکر می‌کنند که موضوعات جدید مانند موشک های قدرتمند ایران نیزباید در مذاکرات جدید برجام گنجانده شود. پاسخ شما چیست؟

پاسخ : توافق باید کاملا اجرا شود. هیچ برجام پلاس، هیچ توافق دیگر، هیچ مذاکرات جدید درمورد برجام وجود نخواهد داشت. موشک های ایران تنها ابزار دفاعی مطمئن برای ایران هستند و در مورد این مسئله هیچ بحثی وجود ندارد. در مورد دیگر موضوعات مرتبط با امنیت خلیج فارس، همه چیز بستگی به این خواهد داشت که امریکا می خواهد در مورد بازگشت احتمالی خود به برجام چه بکند. اینها موضوعاتی است که می‌تواند بدون مداخلات خارجی، موضوع مباحثه بین کشورهای منطقه باشد. امنیت منطقه می‌تواند به صورت جمعی مورد بحث قرار بگیرد. اما شما با من موافق هستید که ایران کاملآ اعتماد به امریکا و به کشورهای اروپایی را از دست داده است. ما با حسن نیت مذاکره و عمل کردیم، ولی امریکا و اروپاییها به تعهدات خود عمل نکردند. اروپاییها نتوانستند یا نخواستند به تعهدات خود عمل کنند که نتیجه اش یکی است.

پرسش : همه می دانند که ایران دردوره جنگ هدف موشک های صدام حسین قرار گرفت و به همین دلیل نیاز کشور به داشتن یک عامل بازدارنده موشکی تشدید شد. در عین حال گویا شما هراس ملت های عرب خلیج فارس را که به همسایه بسیار بزرگ و قدرتمند و مسلح خود نگاه میکنند، در نظر نمیگیرید

پاسخ : می‌توانم درک کنم در رابطه با ایران چه احساسی دارند. اما باید در عین حال ایران و دیدگاهش در مورد این کشورها را نیز درک کرد. ما به آنها  به چشم کشورهایی نگاه می‌کنیم که به صدام حسین در حمله به ایران کمک کردند، از او حمایت سیاسی و مالی به عمل آوردند. اینها کشورهایی هستند که هر سال 100 میلیارد دلار سلاح خریداری می‌کنند. عربستان و امارات مشغول انبار کردن همه نوع تسلیحات هستند. آنها در جایگاهی نیستند که بگویند که ایران در حال افزایش توانایی‌های نظامی خود است. موشک های ما دفاعی هستند ، عامل بازدارندگی به شمار می آیند. ما از حملات موشکی صدام  حسین در طول جنگ رنج کشیدیم. سیاست ما اکنون " هرگز بار دیگر" است. دیگر با این کشورهاست که شرایط اعتماد با ایران را بسازند.

پرسش : ایتالیا همواره مناسبات خوبی با ایران داشته است. چگونه می‌توان این مناسبات را تقویت کرد؟

پاسخ : ایران و ایتالیا همواره روابط خوبی داشته اند و بین آنها احترام متقابل وجود داشته است. ایتالیا همواره یکی از شرکای تجاری اول ایران بوده است. اگر تحریم ها برداشته شود، مناسبات اقتصادی فیمابین می‌تواند از سر گرفته شود. اگر تحریم ها برداشته نشود، دو کشور می‌توانند در هر صورت مکانیسم هایی را برای تقویت همکاری سیاسی خود ایجاد کنند. به عنوان مثال به حضور ایتالیا در بحث یمن اشاره می‌کنم که حضور کشور شما در آن به دلیل فشارهای ایران نیز بوده است.

پرسش : شما اشاره کردید به ایجاد نوعی مکانیسم برای برطرف کردن تنش های سیاسی در خلیج فارس و رئیس جمهور روحانی نیز بارها به این موضوع اشاره کرده است.عملآ چه پیشنهادی دارید؟

پاسخ : رئیس جمهور روحانی در ارتباط با امنیت خلیج فارس طرح تعامل کشورهای منطقه را درجه اول مطرح کرده است که البته کشورهای مسئول جامعه جهانی، که ایتالیا نیز می‌تواند یکی از آنها باشد،  نیز می‌توانند در آن حضور داشته باشند. به اعتقاد ما حضور نیروهای نظامی‌بیگانه در خلیج فارس کمکی به حل موضوعات سیاسی نمی‌کند و تامین ثبات خلیج فارس به کشورهای منطقه مربوط می‌شود.

پرسش : آیا در مناسبات با عربستان و امارات و دیگر کشورهای عربی خلیج فارس قرار است برای همیشه رقابت وجود داشته باشد؟

پاسخ : عربستان، امارات، ایران همه کشور هستند، همه واقعیت های منطقه هستند، باید در این منطقه در کنار هم زندگی کنیم و هیچکس نمی‌تواند دیگری را از منطقه حذف کند. باید رقابت ها را که شاید غیرقابل اجتناب هستند، مدیریت کنیم و برخورد، قابل قبول نیست. باید فرمتی بوجود بیاوریم که در قالب آن با یکدیگر صحبت کنیم و برای امنیت و ثبات منطقه تلاش کنیم. امنیت بحثی فراگیر است و در هر منطقه ای از جهان، نمی‌توان فقط برای بعضی از کشورها وجود داشته باشد در حالیکه دیگران از آن بی بهره هستند. امنیت باید  یک فاکتور مشترک باشد و باید بعد اقتصادی نیز داشته باشد. نمی‌شود که کشوری تحت تحریم زندگی کند، تحت " فشار حداکثری" باشد، و دیگران گویی که هیچ اتفاقی نیافتاده به زندگی شان ادامه دهند. اصلا قابل قبول نیست. ما برای ورود به گفتگو با دیگر کشورهای خلیج فارس آمادگی داریم. ما همه تولید کننده نفت هستیم و یکدیگر را درک می‌کنیم و می‌توانیم برای ثبات بازار با هم همکاری داشته باشیم. پیشنهادات ما بر روی میز است. امیدوارم که کشورهایی که شما به آنها اشاره کردید، از محاسبات اشتباه بپرهیزند. واقعیت این است که بسیاری از کشورها، به ویژه عربستان، مرتکب اشتباهاتی شده اند. به سیاست آنها در عراق، لبنان، سوریه نگاه کنید. آنها از صدام حسین حمایت کردند و از داعش حمایت، یک نخست وزیر لبنان را حبس کردند و غیره. بزرگترین اشتباه، سوق دادن دیگران به سوی برخورد با ایران خواهد بود.

پرسش : در مورد توافق نامه‌های ابراهیم  بین اسرائیل و برخی کشورهای عرب چه نظری دارید؟ آیا تنش زدایی بین ایران و اسرائیل امکان پذیر است؟

پاسخ : اشتباه دو طرف بوده است. به صلح بین کشورهایی که شما به آنها اشاره کردید منجر نمی‌شود، یک اشتباه راهبردی است، وضعیت را بیش از پیش پیچیده خواهد کرد. رژیم اسرائیل یک اشغالگر غیرقانونی در منطقه و دلیل عمده تنش های زیاد منطقه در سالهای گذشته است. هیچ امکانی برای هیچ تغییری در موضع ما در قبال  رژیم اسرائیل وجود ندارد.